Wat doet landbouwgif met onze gezondheid? ‘Veel vragen zijn nog nooit onderzocht’

Er is nog veel onbekend over wat pesticiden in de landbouw doen met mens en milieu. De Wageningse hoogleraar Violette Geissen leidt een grootschalig onderzoek. Is er een verband met ziekten als parkinson?

Begin deze eeuw werkte Violette Geissen (57) als gasthoogleraar in Tabasco, Mexico, in de buurt van een grote bananenplantage. Die werd geregeld bespoten met een vliegtuigje vanuit de lucht. Volgens de autoriteiten kon dat geen kwaad. Geissen vertrouwde het niet. Ze deed onderzoek naar het grondwater en vond daarin hoge concentraties pesticiden.

Bij navraag onder artsen in de buurt kreeg ze te horen dat opvallend veel omwonenden onvruchtbaar waren en vrouwen vaak miskramen kregen. ‘Ik dacht: daar wil ik meer van weten.’ Het is een gedachte die haar sindsdien niet meer heeft losgelaten. Want eigenlijk, zegt Geissen, weten we nog maar bitter weinig van het effect van pesticiden op de omgeving.

Ze hoopt daar zelf verandering in te brengen. Geissen, tegenwoordig hoogleraar bodemdegradatie en landbeheer aan Wageningen Universiteit & Research, geeft leiding aan Sprint, een grootschalig Europees onderzoeksproject naar de effecten van pesticiden op mens, dier, plant en milieu. Er is nog zo veel dat we niet weten, zegt de in Duitsland geboren hoogleraar. ‘Veel vragen zijn nooit goed onderzocht.’

Gewasbeschermingsmiddelen worden getoetst voordat ze op de markt mogen komen. Er gelden normen voor het gebruik. Dat is toch allemaal keurig onderzocht.

‘In Europa heb je daarvoor de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (Efsa) en in Nederland het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctbg). Het probleem is dat de normen zijn gebaseerd op een testbeleid dat sinds de jaren tachtig nauwelijks is veranderd. Effecten op de bodem worden gemeten op slechts vijf indicatoren. Terwijl er meer dan een miljoen soorten bodemorganismen zijn.

‘Om een voorbeeld te geven: glyfosaat is een veelgebruikt onkruidbestrijdingsmiddel dat geen effect zou hebben op ander bodemleven. Maar uit onderzoek weten we dat glyfosaat ook nuttige bacteriën en schimmels in de grond doodt. Daardoor daalt de gezondheid van de bodem. Als gevolg daarvan moeten boeren vaker spuiten tegen schadelijke schimmels die juist meer voorkomen.’ lees veder…