Skip to main content
XS SM MD LG XL

Een voedselbos is een eeuwenoud systeem, waarin een grote soortenrijkdom aan planten en dieren een hoge productie levert. Ook in Nederland worden steeds meer voedselbossen aangelegd. Maar wat is een voedselbos nou precies? Wat zijn de voordelen ervan? En: hoe kun je zelf een voedselbos aanleggen?

Wat is een voedselbos?

Een voedselbos is een door de mens ontworpen systeem, gericht op duurzame voedselproductie. Het ontwerp van voedselbossen is geïnspireerd op de opbouw van een écht natuurlijk bos, zoals een tropisch regenwoud. Er is een hechte samenhang tussen bomen, dieren en planten, waardoor er een natuurlijke kringloop en natuurlijk ecosysteem ontstaat. Een grote diversiteit aan bomen en planten trekt namelijk vogels, zoogdieren, insecten en schimmels aan. Vanuit deze organische samenwerking ontstaat er een kringloop; insecten zorgen voor bestuiving, vogels voorkomen rupsenplagen, padden eten slakken en wezels en vossen houden de muizen in toom. 

Daarnaast hebben voedselbossen een positieve impact op de bodem. Doordat organisch materiaal op de bodem blijft liggen blijft de grond vruchtbaar en goed bestand tegen droogte. Dit in tegenstelling tot gangbare landbouw, waar de grond altijd te droog, te nat of te koud is. Ook wordt er in de grond van een voedselbos veel zuurstof vastgehouden, waardoor water beter aan- en afgevoerd wordt.

Verder geeft een voedselbos een hoge kwaliteit voedsel. Het is biologisch en onbespoten, waardoor de optimale voedingswaarde bewaard blijft en je geen onnatuurlijke stoffen binnenkrijgt. Dit draagt bij aan een goede gezondheid van mens, dier en milieu.

Gelaagd systeem

Naast een hoge biodiversiteit hebben voedselbossen ook een hoge productiviteit. In voedselbossen staan meerdere ‘lagen’ op dezelfde vierkante meter waardoor er efficiënter gebruik wordt gemaakt van de ruimte. Op een reguliere akker wordt bijvoorbeeld een enkel gewas verbouwd, terwijl er in een voedselbos tot wel zeven lagen kunnen groeien. De volgende lagen vormen samen een compleet systeem:

  • Kruinlaag: grote bomen, >8m. Bijvoorbeeld: walnoot, kers.
  • Tussenlaag: kleine bomen, grote heesters, 3 – 8m. Bijvoorbeeld: mispel, hazelaar.
  • Struiklaag: kleine heesters, 1-3m. Bijvoorbeeld: gojibes, honingbes
  • Kruidlaag: vaste kruiden, 0,20 – 1m. Bijvoorbeeld: brandnetel, varens
  • Bodembedekkers: 0 – 0,20m. Bijvoorbeeld: aardbei, postelein
  • Klimplanten. Bijvoorbeeld: kiwibes, druif
  • Wortels en knollen. Bijvoorbeeld: aardpeer, biet

Bron: voedselbos.eu

Agroforestry

Agroforestry is een nieuwe term voor een eeuwenoude landbouwpraktijk, waarbij ook gebruik gemaakt wordt van gecombineerd grondgebruik. Agroforestry betreft het combineren van akkerbouw, groenteteelt of grasland en eventueel veehouderij op hetzelfde land als waar meerjarige bomen of struikgewassen worden geteeld. In de praktijk kan een stuk landbouwgrond waarop bijvoorbeeld kastanjebomen staan ook zijn beplant met maïs, waarvan schapen de overblijfselen opscharrelen. Op deze manier versterken de verschillende componenten elkaar. De bomen beschermen de andere gewassen en verstevigen de bodem doordat hun wortels bodemerosie voorkomen en nutriënten uit diepere aardlagen halen. De eenjarige soorten leveren een constante productie waardoor de waarde van de landbouwgrond stijgt. De overblijfselen na de oogst van deze gewassen dienen vervolgens als voeding voor grazend vee, dat op diens beurt de grond van mest voorziet terwijl het tussen de bomen door scharrelt.

Al deze factoren zorgen uiteindelijk voor een hogere totale productie van de combinatie bomen-landbouwgewassen dan wanneer ze gescheiden worden geteeld. Bovendien zijn agroforestry-bodems gezonder dan extensieve landbouwgronden en dragen zij meer bij aan het instandhouden van de biodiversiteit en natuurlijke kringlopen.

Een eigen voedselbos

Wat kun je doen als je zelf een voedselbos wilt aanleggen? Naast een stuk grond is een goed ontwerp een must-have. Er moet een ontwerp worden gemaakt waarin is nagedacht over de inrichting van het terrein, de optimalisatie van watergebruik, de vruchtbaarheid van de bodem. Daarnaast is de samenstelling van de soorten van belang; door zoveel mogelijk verschillende planten- en bomen goed op elkaar af te stemmen ontstaat er een grote diversiteit aan eetbare gewassen.

Om je op weg te helpen is er een toolkit ontwikkeld die bedoeld is als hulpmiddel voor iedereen die aan de slag wil met het ontwerpen of aanleggen van een eigen voedselbos(je). Ook worden er veel workshops en cursussen gegeven die je kunt volgen om meer te weten te komen. Lees meer!

Tot slot vind je hier een overzicht met voedselbossen in Nederland. Het merendeel is geopend voor publiek. Dus vind een voedselbos in jouw omgeving en ga inspiratie opdoen!

Neem zelf het initiatief

Heb jij ook een duurzaam voedselinitiatief? Dan kom je misschien in aanmerking voor een plekje en promotie op de GoodFoodClub. Neem gerust contact met ons op om te vragen naar de voorwaarden.

Voedselinitiatief aanmelden